Tham dự Cuộc họp, phía IAEA có các chuyên gia quản lý dự án hợp tác kỹ thuật thuộc Vụ Châu Á - Thái Bình Dương/TCAP, Ban Hợp tác kỹ thuật: Ông Gashaw Gebeyehu Wolde, Trưởng Bộ phận phụ trách TCAP1; bà Petra Salame, Quản lý dự án của Việt Nam và một số chuyên gia kỹ thuật của IAEA. Về phía Việt Nam có bà Trần Bích Ngọc, Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử, Cán bộ điều phối quốc gia (NLO) về hợp tác kỹ thuật với IAEA, ông Nguyễn Tuấn Khải, Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân; ông Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cùng một số cán bộ của các đơn vị năng lượng nguyên tử.
Các đại biểu tham dự Cuộc họp.
Mục đích của Cuộc họp nhằm thảo luận về các hoạt động hợp tác kỹ thuật giữa IAEA và Việt Nam trong giai đoạn 2022-2023 và đề xuất các hoạt động cho dự án giai đoạn 2024-2025.
Thay mặt cho đoàn Việt Nam, bà Trần Bích Ngọc khẳng định sự hợp tác và hỗ trợ của IAEA thông qua các dự án hợp tác kỹ thuật đóng vai trò quan trọng, giúp Việt Nam đạt được nhiều thành tựu về ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, công nghiệp, bảo vệ môi trường, tài nguyên nước, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển cơ sở hạ tầng an toàn bức xạ và hạt nhân. Bà cũng gửi lời cảm ơn tới IAEA đã tích cực phối hợp với các cơ quan thực hiện dự án hợp tác kỹ thuật trong giai đoạn 2024-2025 để hoàn thiện thiết kế dự án mới, dự kiến chính thức được IAEA phê duyệt vào tháng 11/2023.
Bà Trần Bích Ngọc, Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử kiêm NLO phát biểu tại Cuộc họp.
Cũng trong khuôn khổ Chương trình hợp tác kỹ thuật, Việt Nam đã cùng với Lào và Campuchia triển khai tích cực, hiệu quả Thỏa thuận hợp tác ba bên Việt Nam – IAEA – Lào/Campuchia. Bà Trần Bích Ngọc khẳng định sẽ cùng với các cơ quan liên quan của Việt Nam tạo điều kiện cho các cán bộ của Lào và Campuchia sang Việt Nam theo Kế hoạch hành động đã được các bên thống nhất. Bà cũng đề nghị các bên liên quan rà soát các hoạt động trong quý IV/2023, bảo đảm thực thi kế hoạch hiệu quả, làm cơ sở để xây dựng kế hoạch năm 2024.
Tại cuộc họp, bà Petra Salame, Quản lý chương trình hợp tác kỹ thuật cũng đã đánh giá tình hình triển khai các dự án trong giai đoạn vừa qua. Bà khẳng định các dự án quốc gia của Việt Nam phù hợp với Khung chương trình quốc gia hai bên đã ký kết. Bên cạnh những kết quả và thuận lợi, bà cũng nêu bật một số khó khăn trong quá trình triển khai các dự án, trong đó có nguyên nhân khách quan từ các thủ tục hành chính của hai bên trong vấn đề đài thọ và tiếp nhận thiết bị. Bà cũng mong muốn Việt Nam sẽ tiếp tục tích cực tham gia các sáng kiến của IAEA, trong đó có sáng kiến ứng dụng kỹ thuật hạt nhân chống dịch bệnh lây truyền qua động vật (ZODIAC), xử lý rác thải nhựa đại dương (Nutec Plastics) và sáng kiến Những tia hy vọng (Rays of Hope) nhằm hỗ trợ các quốc gia chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư.
Tại phiên thảo luận, ông Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đánh giá cao sự hỗ trợ tích cực và kịp thời của IAEA đối với Viện để thực hiện dự án về thúc đẩy chương trình phát triển an toàn lò phản ứng, đồng thời mong muốn IAEA tiếp tục hỗ trợ Viện Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam thực hiện dự án nâng cao năng lực quốc gia trong thiết kế và phân tích an toàn lò phản ứng nghiên cứu mới cho giai đoạn tới. Đại diện của các cơ quan năng lượng nguyên tử của Việt Nam cũng kiến nghị IAEA xem xét khả năng hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận về quan trắc và đánh giá ô nhiễm biển và nghiên cứu về biến đổi khí hậu mà hai bên đã ký kết vào tháng 4/2023 thông qua các dự án quốc gia hoặc dự án vùng/liên vùng.
Liên quan đến các đề xuất từ phía Việt Nam, các chuyên gia kỹ thuật của IAEA đề nghị Việt Nam xem xét tổ chức đợt đánh giá cơ sở hạ tầng quốc gia phục vụ xây dựng lò phản ứng nghiên cứu mới (tiếp nối đợt đánh giá đã thực hiện năm 2018).
Phát biểu kết luận cuộc họp, ông Gashaw Wolde khẳng định Việt Nam là đối tác quan trọng của IAEA, đồng thời đánh giá cao những nỗ lực của NLO và các chủ dự án Việt Nam đã tích cực phối hợp với IAEA trong năm qua để triển khai các dự án hợp tác kỹ thuật. Ông đề nghị Việt Nam tiếp tục hỗ trợ Lào và Campuchia thực hiện hợp tác ba bên trong giai đoạn tới. Ông cũng cho biết thêm IAEA chuẩn bị khởi động hai dự án vùng/liên vùng về giám sát rác thải nhựa đại diện và bày tỏ mong muốn Việt Nam sẽ tích cực tham gia các dự án này. Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh để các dự án hợp tác kỹ thuật của IAEA dành cho Việt Nam được triển khai kịp thời và hiệu quả, việc bảo đảm thời hạn đóng niên liễm hết sức quan trọng và đề nghị các cơ quan liên quan của Việt Nam lưu ý tiến độ này./.