Đoàn chuyên gia quốc tế có sự tham gia của ông Andrew Prosser - Chuyên gia IAEA phụ trách INSSP của Việt Nam, ông Khammar Mrabit - nguyên là Trưởng đoàn Đánh giá an ninh hạt nhân quốc tế (INSServ) tại Việt Nam trong tháng 3/2023, cùng các chuyên gia tới từ tổ chức, cơ quan của các quốc gia Hoa Kỳ, Nhật Bản, Tây Ban Nha. Về phía Việt Nam, tham dự Cuộc họp có các đại biểu đến từ các đơn vị hữu quan trong nước về bảo đảm an ninh hạt nhân: Cục ATBXHN, Cục Năng lượng nguyên tử, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ); Cục An ninh kinh tế, Cục An ninh nội địa, Bộ Tư lệnh cảnh vệ, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an); Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính); Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, Viện Hóa học quân sự môi trường (Bộ Quốc phòng).
Đại biểu tham dự Cuộc họp chụp ảnh lưu niệm.
Phát biểu khai mạc Cuộc họp, ông Nguyễn Tuấn Khải, Cục trưởng Cục ATBXHN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai hợp tác có hiệu quả với IAEA và việc phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan trong thời gian qua. Thông qua INSSP, Việt Nam đã xác định được nhu cầu quốc gia, đánh giá nguồn lực, xây dựng lộ trình triển khai tăng cường năng lực quốc gia về an ninh hạt nhân. Các kết quả đã đạt được trong việc triển khai các nội dung trong khuôn khổ INSSP có ý nghĩa quan trọng. Cuộc họp lần này là dịp để tiếp cận thông tin mới của IAEA về các hoạt động hợp tác tiếp theo với Việt Nam, đồng thời tiếp tục tăng cường hợp tác, trao đổi thảo luận giữa các đơn vị trong nước về bảo đảm an ninh nhằm rà soát, cập nhật theo các lĩnh vực của INSSP một cách hiệu quả, xây dựng triển khai các hoạt động và phân bổ nguồn lực trong thời gian tới.
Cục trưởng Nguyễn Tuấn Khải phát biểu khai mạc Cuộc họp.
Phát biểu tại Cuộc họp, ông Andrew Prosser cho biết, Cuộc họp rà soát INSSP lần này cho phép Việt Nam đánh giá những kết quả đạt được gần đây trong việc tăng cường cơ chế an ninh hạt nhân quốc gia cũng như lập kế hoạch cho các hành động cần thiết trong tương lai, bao gồm các hoạt động hợp tác với Ban An ninh hạt nhân/IAEA. Một kết quả quan trọng của Cuộc họp sẽ là kế hoạch cụ thể để triển khai INSSP, đây sẽ là lộ trình cho Việt Nam trong việc xây dựng năng lực ngăn chặn, phát hiện và ứng phó với các hành vi trái phép liên quan đến vật liệu hạt nhân hoặc chất phóng xạ trong những năm tới.
Ông Andrew Prosser, phụ trách an ninh hạt nhân của IAEA tại Việt Nam phát biểu tại Cuộc họp.
Từ thực tiễn công tác đảm bảo an ninh hạt nhân tại Việt Nam, đặc biệt sau khi IAEA đã triển khai Đoàn INSServ từ 20-31/3/2023 tại Việt Nam, các nội dung trọng tâm, ưu tiên đã được xác định tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy, tăng cường năng lực về phát hiện, xử lý và ứng phó với vật liệu phóng xạ ngoài kiểm soát. Các nội dung trao đổi và kết quả của Cuộc họp rà soát bản INSSP lần này sẽ giúp Việt Nam triển khai các kiến nghị, đề xuất mà Đoàn INSServ đã đưa ra vừa qua.
Toàn cảnh Cuộc họp.
Các đại biểu cũng chia sẻ về thực tiễn và đánh giá nhu cầu quốc gia thông qua 6 nội dung phạm vi chính của Kế hoạch INSSP: Chính sách và chiến lược quốc gia, Khung pháp lý và pháp quy, Xây dựng năng lực về ngăn chặn, Xây dựng năng lực về phát hiện, Xây dựng năng lực về ứng phó và bảo đảm tính bền vững. Dự kiến trong lần đánh giá này, Việt Nam có thể cập nhật trong bản kế hoạch về tình hình thực hiện, quản lý, các hoạt động liên quan đến kỹ thuật, tài chính, bố trí nguồn nhân lực nhằm tăng cường năng lực quốc gia và khung pháp lý về an ninh hạt nhân.
Kế hoạch INSSP mang tính hệ thống được xây dựng nhằm rà soát, tăng cường hệ thống quản lý pháp quy về an ninh hạt nhân, cũng như xác định nhu cầu và hỗ trợ cho các quốc gia thành viên của IAEA trong việc xây dựng cơ chế an ninh hạt nhân trên bộ khung pháp quy, nguồn lực và trang thiết bị cơ sở của quốc gia đó. Kế hoạch INSSP (tên trước đây là Kế hoạch hỗ trợ an ninh hạt nhân tích hợp - Integrated Nuclear Security Support Plan) đã được IAEA phối hợp với Cục ATBXHN và các cơ quan xây dựng năm 2011 thông qua năm 2012 và đã được cập nhật vào các năm 2014 và 2018 nhằm đánh giá hạ tầng pháp quy về an ninh hạt nhân cũng như xác định nhu cầu của quốc gia, các hỗ trợ của IAEA đối với Việt Nam trong việc xây dựng cơ chế an ninh hạt nhân hiệu quả.