Hình dáng một đô thị khoa học - công nghệ đang hình thành rõ nét
Quy hoạch khu CNC Hòa Lạc
Sau hành trình dài xây dựng và phát triển, Khu CNC Hòa Lạc đang ngày càng rõ hình dáng một đô thị khoa học - công nghệ. Theo ông Trần Đắc Trung, Phó Trưởng ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc, tính đến nay, Ban Quản lý đã thu hút được 100 dự án đầu tư (riêng năm 2021, thu hút được 06 Dự án với tổng vốn đầu tư khoảng 5590 tỷ đồng), trong đó có 86 dự án trong nước (chiếm tỷ lệ 86%) và 14 dự án đầu tư nước ngoài (chiếm tỷ lệ 14%) với tổng vốn đầu tư đăng ký khoảng 94.760 tỷ đồng trên tổng diện tích khoảng 376 ha. Theo đó, phân chia theo lĩnh vực đầu tư: trong các lĩnh vực công nghệ cao: 74 Dự án (Công nghệ thông tin và điện tử viễn thông: 33 Dự án; Tự động hóa: 19 Dự án; Vật liệu mới: 13 Dự án; Công nghệ sinh học: 9 Dự án), chiếm tỷ lệ 74%; và Phát triển hạ tầng, dịch vụ xã hội,…: 26 Dự án, chiếm tỷ lệ 26%. Phân chia theo khu chức năng: Khu Giáo dục và Đào tạo: 6 Dự án; Khu Nghiên cứu và Triển khai: 14 dự án, Khu Phần mềm: 8 Dự án, Khu Công nghiệp CNC: 53 Dự án, Khu Hỗn hợp: 08 Dự án, Khu Trung tâm: 10 Dự án, Khu Giải trí và Thể dục thể thao: 01 Dự án.
Đặc biệt tại Khu CNC Hòa Lạc đã có sự hiện diện của nhiều doanh nghiệp, Tập đoàn lớn của Việt Nam với các cơ sở đào tạo, sản xuất, nghiên cứu như: Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội Viettel (05 dự án, vốn đầu tư đăng ký 3.700 tỷ đồng); Tập đoàn Vingroup (03 dự án, vốn đầu tư đăng ký 9.020 tỷ đồng); Tập đoàn FPT (04 dự án, vốn đầu tư đăng ký 5.430 tỷ đồng); Tập đoàn VNPT (02 dự án, vốn đầu tư đăng ký 3.765 tỷ đồng),… Bên cạnh đó là dự án hỗ trợ của Chính phủ, doanh nghiệp các nước: Dự án Viện KH&CN Việt Nam – Hàn Quốc - V-KIST (35 triệu USD vốn vay không hoàn lại của Chính phủ Hàn Quốc); Dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (hỗ trợ của Tập đoàn SK, Hàn Quốc); Dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và Dự án Đại học Việt Nhật (hỗ trợ vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản); Dự án Đại học Việt - Pháp (hỗ trợ vốn vay ODA của Ngân hàng ADB và Chính phủ Pháp).
Ông Trần Đắc Trung- Phó Trưởng ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc.
Ông Trần Đắc Trung nhấn mạnh, trong số 100 dự án đã được cấp Quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, có 60 dự án đang hoạt động, chiếm 60% số lượng các dự án, các dự án còn lại đang trong quá trình đầu tư/chuẩn bị triển khai. Số lượng các doanh nghiệp hoạt động có xu hướng tăng theo thời gian.
Một tín hiệu rất đáng mừng là tại Khu CNC Hòa Lạc đã có sự kết nối, liên kết giữa các doanh nghiệp, nhà đầu tư ngay trong Khu để hình thành chuỗi sản xuất sản phẩm công nghệ cao, cụ thể: giữa Công ty Cổ phần DT&C Vina và Công ty Cổ phần Tập đoàn Phượng Hoàng Xanh A&A, Tập đoàn Viettel, Công ty Vinsmart,... trong lĩnh vực thử nghiệm tương tích điện từ, an toàn điện, độ tin cậy… cho các sản phẩm điện, điện tử, thiết bị ICT; giữa Tập đoàn Hanwha và Công ty M3, Công ty Widia Shinki,... Bên cạnh đó là sự kết nối hoạt động nghiên cứu và sản xuất, chia sẻ phòng thí nghiệm, cơ sở vật chất giữa các đơn vị nghiên cứu và sản xuất ở trong và ngoài Khu (hợp tác giữa Viện V-KIST với Công ty Cổ phần Dược mỹ phẩm CVI, Tập đoàn Viettel, Công ty Cổ phần Tập đoàn Phượng Hoàng Xanh A&A,…; Hợp tác giữa Viện thực phẩm chức năng với các đơn vị sản xuất dược phẩm, thực phẩm chức năng để chuyển giao các kết quả nghiên cứu,…
Giữ vững mục tiêu, vai trò, sứ mệnh
Hoạt động R&D tại khu CNC Hòa Lạc (các nghiên cứu viên tại Viện Thực phẩm chức năng đặt tại khu CNC Hòa Lạc)
Nhấn mạnh vào tính đặc thù và sự khác biệt của Khu CNC Hòa Lạc, ông Trần Đắc Trung nhớ lại: từ cuối năm 1996, Khu CNC Hòa Lạc được hình thành, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Trong các chỉ đạo của Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt và Hội đồng chỉ đạo Dự án, Khu CNC Hoà Lạc như một Đặc khu, trong đó trọng tâm là việc gắn kết giữa khoa học và sản xuất với một số nội dung chính. Cụ thể, có 6 mục tiêu chính: Chuyển giao công nghệ vào Việt Nam; Xây dựng và phát triển ngành công nghiệp công nghệ cao của Việt Nam; Liên kết giữa sản xuất và nghiên cứu – triển khai tại Việt Nam; Chuẩn bị nguồn nhân lực công nghệ cao cho Việt Nam; Nâng cao năng lực công nghệ nội sinh của Việt Nam; Sáng tạo các công nghệ cao thực sự có ích cho sự phát triển của Việt Nam.
Có 6 phương châm hoạt động của Khu CNC Hoà Lạc: Gắn kết nghiên cứu và triển khai tại Khu với hoạt động nhập khẩu, chuyển giao công nghệ, dịch vụ công nghệ phạm vi trong và ngoài Khu, Khu CNC Hoà Lạc đóng vai trò như một cửa khẩu công nghệ cao quan trọng của Việt Nam; Chú ý thích đáng đến đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; Xây dựng năng lực nội sinh về nghiên cứu và phát triển công nghệ cao, Khu CNC Hoà Lạc là Vườn ươm công nghệ cao của Việt Nam; Quan tâm đặc biệt đến phát triển công nghệ phần mềm; Liên kết có hiệu quả với Đại học Quốc gia Hà Nội, các đơn vị nghiên cứu & triển khai và Doanh nghiệp trong Khu CNC Hoà Lạc; Đóng góp tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Từ những mục tiêu, vai trò và sứ mệnh đó, mặc dù không ít lần Khu CNC được đưa bàn về mô hình phát triển nhưng các lãnh đạo Bộ KH&CN, lãnh đạo Khu vẫn kiên quyết giữ vững các mục tiêu, vai trò, sứ mệnh ban đầu đặt ra. Điều này lý giải những con số phát triển còn còn “khiêm tốn” của khu CNC Hòa Lạc nhưng thể hiện sự kiên định: mục tiêu phát triển thành một thành phố khoa học và công nghệ, một đô thị sinh thái và thông minh nên định hướng thu hút đầu tư vào Khu CNC Hòa Lạc không đặt nặng vấn đề “lấp đầy” trong thời gian gần nhất và “lấp đầy” bằng mọi giá- Ông Trần Đắc Trung chia sẻ.
Nhớ lại những lần trả lời phỏng vấn của ông Phạm Đại Dương, nguyên Trưởng Ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&CN, ông đã từng nhấn mạnh: Các doanh nghiệp đầu tư vào Khu CNC phải thực sự là doanh nghiệp có hàm lượng khoa học và công nghệ, có tiềm lực về tài chính. Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã quy định tiêu chí dự án công nghệ cao và những danh mục dự án công nghệ cao cũng như những định hướng công nghệ cao cần thu hút trong khu công nghệ cao nên Ban Quản lý Khu CNC phải “bám sát” chủ trương của Đảng, Nhà nước và Bộ Khoa học và Công nghệ trong thu hút đầu tư để đảm bảo phát triển và phát huy tiềm lực khoa học và công nghệ.
Trong thu hút đầu tư vào Khu CNC Hòa Lạc, các dự án phải đảm bảo tiêu chí nghiên cứu - triển khai (R&D) và Ban Quản lý đặt kỳ vọng thu hút các dự án có tỉ lệ R&D cao, đồng thời khuyến khích các nhà đầu tư thực hiện R&D tại Khu. Thực tế, một số nhà đầu tư lớn của nước ngoài sang Việt Nam đầu tư chủ yếu làm về sản xuất hơn là làm R&D.
Mục tiêu của Khu CNC Hòa Lạc là phát triển tiềm lực khoa học và Công nghệ quốc gia, theo đó, trong quy hoạch đã quy hoạch Khu để thu hút các nhà đầu tư về cơ sở đào tạo và trường đại học, hiện nay khu vực này cơ bản đã được “lấp đầy” với Trường Đại học Việt – Pháp, Trường Đại học Việt – Nhật, Trường Đại học FPT…
Nhìn vào kết quả hoạt động khoa học và công nghệ những năm qua của khu CNC Hòa Lạc, có thể thấy phần nào thành quả của việc bám sát mục tiêu phát triển. Theo đó, hiện trong số 24.000 người đang học tập và làm việc tại khu CNC Hòa Lạc thì khoảng 9.500 học sinh, sinh viên và khoảng 14.500 người lao động (trong đó số lượng lao động có trình độ đại học và tương đương trung bình đạt trên 50%, thậm chí có những dự án, tỷ lệ này đạt trên 90%).
Các chuyên ngành đào tạo trong Khu CNC Hòa Lạc: công nghệ thông tin và truyền thông; công nghệ kỹ thuật cơ điện tử; công nghệ sinh học nông y dược; kỹ thuật hàng không; khoa học vật liệu tiên tiến và công nghệ nano; kỹ thuật điện và năng lượng tái tạo; khoa học vũ trụ và công nghệ vệ tinh; khoa học dữ liệu; rô-bốt và tự động hóa; quản trị kinh doanh, kinh doanh quốc tế;…
Khu CNC Hòa Lạc đang tập trung tăng cường hoạt động nghiên cứu và triển khai, nghiên cứu làm chủ công nghệ, giải mã công nghệ, khai thác sáng chế, triển khai thực nghiệm tạo ra công nghệ cao, công nghệ mới được ứng dụng sản xuất các sản phẩm mới, sản phẩm công nghệ cao, tạo các dịch vụ công nghệ cao, và qua đó hình thành các cơ sở nghiên cứu công nghệ cao, các doanh nghiệp công nghệ cao. Khu đã thu hút được các dự án đầu tư thực hiện hoạt động nghiên cứu và triển khai, phát triển công nghệ, hỗ trợ hoạt động R&D, cung ứng các dịch vụ công nghệ cao.
Các dự án đầu tư nghiên cứu và triển khai nhằm phát triển các công nghệ cao, công nghệ tiên tiến có thể tạo ra các kết quả nghiên cứu có tiềm năng thương mại hóa, chuyển giao công nghệ, ứng dụng trong hoạt động sản xuất kinh doanh…
Khu CNC Hòa Lạc đã thu hút được các nhà đầu tư sản xuất các sản phẩm công nghệ cao có giá trị gia tăng cao, thay thế hàng nhập khẩu và tham gia thị trường thế giới. Các dự án đầu tư trong Khu có tỷ lệ nghiên cứu và phát triển, bước đầu lan tỏa và đóng góp vào nền kinh tế trong giai đoạn vừa qua. Trong đó, có các nhà đầu tư lớn, đủ tầm dẫn dắt các lĩnh vực công nghệ cao khác nhau trong Khu, cụ thể: Tập đoàn Viettel, Tập đoàn FPT (FPT Software, Đại học FPT,…), Tập đoàn Vingroup, Tập đoàn Hanwha Aerospaces (Hàn Quốc), Tập đoàn Nidec (Nhật Bản), tiêu biểu là các sản phẩm: Rada cảnh giới biển ứng dụng công nghệ 4G, 5G; Giải pháp phần mềm đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp lớn trên nền tảng Akaminds IOT, Akabot (xử lý ngôn ngữ tự nhiên), Akachain (nền tảng ứng dụng blockchain cho doanh nghiệp)..; Vắc-xin cho người phòng chống virus Covid 19; Cấu kiện động cơ máy bay, các dụng cụ cắt gọt công nghệ cao trong công nghiệp hàng không; Mô-tơ điện một chiều không chổi than và thiết bị tản nhiệt; Hệ thống bảo vệ điều khiển tích hợp trạm biến áp; các tủ điện hạ thế, trung thế với công nghệ được chuyển giao từ các hãng sản xuất thiết bị điện hàng đầu thế giới…
Khu CNC Hòa Lạc đã triển khai các hoạt động thu hút đầu tư để hình thành hệ sinh thái ươm tạo, đổi mới sáng tạo đã có được các kết quả bước đầu quan trọng, làm nền tảng để hình thành và phát triển các công nghệ cao, doanh nghiệp công nghệ cao và lan tỏa ra nền kinh tế. Khu đã và đang thu hút đầu tư, xây dựng hệ sinh thái về ươm tạo, đổi mới sáng tạo, tiêu biểu như: Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Trung tâm Ươm tạo và Đào tạo công nghệ cao thuộc Ban Quản lý; Trung tâm nghiên cứu phát triển SSI, Công ty Cổ phần chứng khoán SSI; Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp khu vực phía Bắc, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương …
Về định hướng và phát triển trong thời gian tới, ông Trần Đắc Trung cho biết, Ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc đang xây dựng "Đề án phát triển Khu CNC Hòa Lạc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2022, trong đó dự kiến có một số định hướng như: phát triển Khu CNC Hòa Lạc theo mô hình mở, là đầu mối quan trọng của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, có hạ tầng hiện đại và thông minh, là nơi thúc đẩy phát triển chuỗi hoạt động tri thức và công nghệ giữa trường đại học, tổ chức nghiên cứu và triển khai, doanh nghiệp và thị trường. Đến năm 2030, Khu CNC Hòa Lạc cơ bản hoàn thành mục tiêu xây dựng và đi vào hoạt động hoàn chỉnh, vận hành theo mô hình đô thị thông minh, góp phần xây dựng thành phố đổi mới sáng tạo Hòa Lạc, là phần lõi của đô thị vệ tinh Hòa Lạc. Một số định hướng được khu CNC đề xuất cụ thể: Hình thành và sản xuất các sản phẩm quốc gia; là nơi tập trung các cơ sở ươm tạo CNC và doanh nghiệp CNC, và đào tạo nhân lực CNC; Tạo chuỗi gắn kết giữa nghiên cứu và sản suất tiến tới tạo sự lan tỏa, dẫn dắt một số lĩnh vực mũi nhọn; Thực thi vai trò đầu mối cung cấp công nghệ và là trung tâm chuyển giao công nghệ hàng đầu của cả nước; Tập trung phát triển các lĩnh vực công nghệ có nhiều khả năng thu hút nguồn lực nghiên cứu và phát triển; giúp nền kinh tế khu vực thích ứng hiệu quả với cách mạng công nghiệp 4.0, xu hướng toàn cầu hóa và các thách thức toàn cầu. Phát triển các sản phẩm công nghệ cao là các sản phẩm quốc gia, sản phẩm chủ lực, sản phẩm trọng điểm của Thủ đô Hà Nội; Phát triển hệ sinh thái ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp CNC theo hướng năng động, sáng tạo, thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; cấu trúc đa dạng về sở hữu, quy mô và loại hình, tiến tới quy mô dẫn đầu của cả nước vào năm 2030.