Ở nước ta có rất nhiều các hộ gia đình, các cơ sở sản xuất giá đỗ từ quy mô nhỏ đến quy mô lớn, trong quy trình sản xuất giá đỗ các cơ sở gặp rất nhiều khó khăn trong khâu tách, lọc hạt đỗ. Để lọc được riêng những hạt đỗ lép, hạt xấu kém chất lượng để chọn lọc những hạt đỗ tốt đem đi ngâm ủ thường phải làm thủ công và mất rất nhiều thời gian, tay chân phải tiếp xúc nhiều với nước nên hay mắc các bệnh về da, nước ăn tay, ăn chân gây đau nhức khó chịu, ngồi lâu mắc bệnh đau lưng, hoa mắt, nhưng hiệu suất của công việc vẫn không cao, số lượng ít không đủ để đáp ứng sản xuất. Chính vì vậy các cơ sở sản xuất giá đỗ quy mô lớn thường bỏ qua công đoạn lọc thủ công để làm tắt bằng cách ngâm hạt đỗ trong nước nóng 50 độ, ngâm khoảng 2 tiếng để kích thích nảy mầm, rút ngắn thời gian thu hoạch nhưng điều này thực sự không tốt cho hạt đỗ, bởi nhiệt độ của nước nóng làm mềm nhũn những hạt đỗ lép và hạt kém chất lượng còn lẫn trong đó, gây phân hủy rất nhanh những hạt đỗ này. Nhiệt độ của khối ủ cộng với nước tác động làm nhuyễn những hạt đỗ này gây lên mùi hôi cho sản phẩm, sau đó nhiễm khuẩn và lan sang các cây giá khác làm hỏng hàng loạt.
Anh Nguyễn Văn Quang ở Đa Tốn, Gia Lâm, Hà Nội, người có kinh nghiệm làm giá đỗ lâu năm chia sẻ: “Ngày chỉ được ngủ vài tiếng, cả ngày cả đêm đều quay cuồng với giá, toàn bộ công đoạn làm giá khi đó đều làm thủ công. Tay người làm giá vì tiếp xúc với nước quá nhiều khiến da bong tróc và ngày càng bị ăn mòn mà chất lượng hạt đỗ để làm giá lại không đảm bảo”.
Từ nhu cầu đó, anh Quang đã mày mò nghiên cứu thành công thiết bị tách lọc hạt đỗ để sản xuất giá đỗ chất lượng cao. Thiết bị tách lọc hạt đỗ để sản xuất giá đỗ được tích hợp các chức năng: trà xát để làm sạch hạt đỗ, làm mềm hạt lép để những hạt lép nổi lên, tuyển nổi và dồn vào một vị trí để lọc bỏ ra ngoài.
Hệ thống thiết bị tách lọc hạt đỗ để sản xuất giá đỗ sử dụng nguyên lý quay ly tâm để trà xát làm sạch vỏ hạt đỗ và làm nổi hạt đỗ lép. Tuyển nổi hạt lép bằng chuyển động hướng tâm đã lọc bỏ được hoàn toàn hạt đỗ lép, hạt kém chất lượng, do đó góp phần nâng cao năng xuất, phòng ngừa hỏng sản phẩm, kích thích nảy mầm, giải phóng sức lao động và tăng được năng suất sang quy mô sản xuất công nghiệp.
Thiết bị tách lọc hạt đỗ bao gồm: bộ phận trà xát hạt đỗ với trục chân vịt quay được lắp vào khung, trục chân vịt được truyền động từ động cơ thông qua bộ truyền động đai thang, đầu dưới của trục quay lắp chặt với chân vịt, khi quay sẽ trà xát hạt đỗ trong chậu; thiết bị tuyển nổi gồm quang chành được tạo chuyển động tròn hướng tâm thông qua hai trục khuỷu. Do vậy, thiết bị được sáng tạo có thể lọc được lượng nhiều hạt đỗ để kịp cung cấp cho quá trình sản xuất giá đỗ, đã khắc phục được các nhược điểm làm hỏng sản phẩm do những hạt đỗ lép và hạt kém chất lượng, cây giá mọc quăn xoắn, xốp nhẹ, nhiều lá, năng xuất thấp do ngâm hạt đỗ trong nước nóng.
Bản vẽ tổng thể thiết bị tách lọc hạt đỗ để sản xuất giá đỗ ( Ảnh: tác giả cung cấp)
Thiết bị tách lọc hạt đỗ trong sản xuất giá đỗ dùng phương pháp tuyển nổi hạt lép bằng chuyển động tròn hướng tâm tạo lực nâng cho hạt lép nổi lên trên và chụm vào tâm để gạt bỏ ra ngoài. Ưu điểm của thiết bị là tốc độ lọc hạt rất nhanh với năng suất có thể lên tới 100kg hạt/giờ, nên hạt đỗ không bị mọng nước như lọc thủ công do ngâm quá lâu. Với những hạt đỗ bị mọng nước thì không thể để lâu được mà phải đem đi ủ ngay, nhưng ở đây với máy tuyển nổi có tốc độ lọc hạt rất nhanh nên các hạt sẽ không hiện tượng như vậy. Trên thực tế, máy có thể lọc liên tục ra khoảng nửa tấn hạt rồi để làm dần trong 20 ngày, điều này rất tốt cho hạt đỗ vì hạt đỗ đã được một lượng nước rất ít ngấm vào bên trong làm hạt mềm trở lại để hạt đỗ chuyển sang giai đoạn kích thích nảy mầm sau khi ngâm ủ khoảng 5 giờ, vì vậy mầm giá sẽ mọc thẳng cùng một hướng, mọc khít nhau không lỏng, không bị rỗng thân, không bị vươn dài, giá nặng cân và năng xuất, khắc phục được hoàn toàn những khiếm khuyết của sản phẩm trước đây.
Về thương mại hoá sản phẩm sau khi nghiên cứu, anh Quang cho biết, hiện nay sản phẩm đã hoàn thiện sẵn sàng có thể chuyển giao công nghệ này. Với sự hỗ trợ tư vấn của Viện Nghiên cứu sáng chế và Khai thác công nghệ về phân tích các thông tin sáng chế liên quan, xây dựng bản mô tả và hồ sơ đăng ký sáng chế, hệ thống thiết bị này của anh Quang đã nộp đơn đăng ký sáng chế tại Cục Sở hữu trí tuệ năm 2019.
Các tổ chức, cá nhân khác có nhu cầu khai thác sáng chế để hoàn thiện và phát triển sản phẩm mới xin liên hệ: Trung tâm Mô phỏng công nghệ và Phát triển sản phẩm (REPD) – Viện Nghiên cứu sáng chế và Khai thác công nghệ. Số điện thoại: 0243. 8228875 Địa chỉ: P 309, 39 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội./.