Giới thiệu báo cáo chỉ số GII năm 2020 và kết quả của Việt Nam

Đó là nhận định của ông Francis Gurry, Tổng Giám đốc Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) khi đánh giá về xếp hạng Chỉ số GII của Việt Nam năm 2020. Thông tin được đưa ra tại Hội thảo Giới thiệu báo cáo chỉ số GII năm 2020 và kết quả của Việt Nam do Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức chiều ngày 08/9/2020, tại Hà Nội.
 

Toàn cảnh Hội thảo.

Hội thảo có sự tham gia trực tuyến của các chuyên gia từ Tổ chức WIPO, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, WTO và các tổ chức quốc tế và đại diện KH&CN Việt Nam tại Geneva, Thụy Sĩ; đại diện các Bộ, Cơ quan được giao chủ trì chỉ số, các đơn vị thuộc Bộ KH&CN được giao chủ trì chỉ số GII, GCI…

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã tập huấn, cung cấp những thông tin mới nhất về kết quả Chỉ số GII của Việt Nam năm 2020, các điều chỉnh về phương pháp luận, ý nghĩa của chỉ số và các vấn đề đặt ra. Qua đó giúp các bộ, cơ quan, địa phương hiểu rõ hơn về Chỉ số GII và kết quả của Việt Nam; từ đó tiếp tục xây dựng, triển khai các giải pháp cải thiện chỉ số nhằm đạt mục tiêu như Chính phủ đã đặt ra và phân công cho các bộ, cơ quan, địa phương.

Nhiều chỉ số ấn tượng

Trong bảng xếp hạng GII 2020, Việt Nam xếp hạng 42/131 quốc gia/nền kinh tế, duy trì thành công thứ hạng đã đạt được năm 2019 - được các chuyên gia WIPO đánh giá là cao hơn so với trình độ phát triển hiện nay của Việt Nam (năm 2019, Việt Nam xếp hạng 42/129 quốc gia/nền kinh tế). Cụ thể, so với năm 2019, chỉ số GII của Việt Nam có nhiều kết quả tích cực.

Thứ nhất là cải thiện về Trình độ phát triển của kinh doanh, theo đánh giá của WIPO, năm 2020 hệ thống ĐMST của Việt Nam có kết quả nổi bật về Trình độ phát triển của thị trường, xếp hạng 39, tăng 30 bậc từ vị trí 69 năm 2019. Trong đó, tiến bộ đáng chú ý là về liên kết ĐMST, với kết quả tốt hơn ở chỉ số Hợp tác Viện trường - doanh nghiệp (tăng 10 bậc, từ vị trí 75 lên 65) và chỉ số Quy mô phát triển của cụm công nghiệp (tăng 32 bậc, từ vị trí 74 lên 42). Năng lực Hấp thụ tri thức tăng 13 bậc so với năm 2019, xếp hạng 10 - là thế mạnh của Việt Nam nhờ sự dẫn đầu về Nhập khẩu công nghệ cao (hạng 4) và Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) (hạng 19).

Thứ hai là cải thiện về Cơ sở hạ tầng chung, năm 2020, Trụ cột 3. Cơ sở hạ tầng tiếp tục có sự cải thiện tích cực, tăng 09 bậc so với năm 2019. Trong đó, đáng kể nhất là nhóm chỉ số về Hạ tầng ICT – tăng 6 bậc so với 2019 với tiến bộ rõ rệt về Tiếp cận ICT (tăng 4 bậc từ vị trí 90 lên 86) và Sử dụng ICT (tăng 27 bậc, từ vị trí 92 lên 65).

Các chỉ số liên quan tới năng lượng trong GII 2020 cũng có sự cải thiện tích cực. Chỉ số Sản lượng điện theo đầu người tiếp tục cải thiện so với 2019, tăng 5 bậc, từ vị trí 81 lên 76. Chỉ số GDP/đơn vị năng lượng sử dụng tăng 7 bậc từ vị trí 92 lên 85.

Thứ ba là cải thiện về đầu ra ĐMST, nhóm chỉ số Sáng tạo tri thức và Lan truyền tri thức có cải thiện tích cực so với 2019, trong đó, nhóm chỉ số Lan truyền tri thức xếp hạng 14 được coi là thế mạnh của Việt Nam, nhờ sự dẫn đầu về Xuất khẩu công nghệ cao (hạng 2). Đặc biệt, chỉ số Số công bố bài báo khoa học và kĩ thuật đã tăng 13 bậc so với 2019, từ vị trí 74 lên 61.

Trụ cột 7. Sản phẩm sáng tạo tăng 9 bậc so với năm 2019, xếp hạng 38. Có 06 chỉ số ở trụ cột này cải thiện so với 2019 và có thứ hạng cao như Số lượng ứng dụng phần mềm được sản xuất (hạng 10, tăng 3 bậc); chỉ số Đăng kí nhãn hiệu theo xuất xứ (hạng 20, tăng 4 bậc). Chỉ số Sản lượng ngành công nghệ cao và công nghệ trung bình cao tăng 4 bậc, từ 27 lên 23. Đặc biệt, với 33 thương hiệu nằm trong tốp 5000, dẫn đầu là công ty viễn thông Viettel Telecom, Việt Nam xếp hạng thứ 19 ở chỉ số mới được đưa vào sử dụng lần đầu tiên trong GII 2020 – chỉ số Giá trị thương hiệu toàn cầu.

Báo cáo của WIPO cho thấy, các nước xếp trên Việt Nam trong GII 2020 đều là các quốc gia/nền kinh tế phát triển, thuộc nhóm thu nhập cao. Trong nhóm 29 quốc gia có thu nhập trung bình thấp được xếp hạng năm 2020, Việt Nam tiếp tục giữ vị trí đứng đầu (năm 2019 nhóm này có 26 quốc gia và Việt Nam cũng đứng đầu). Trong 10 nước khu vực Đông Nam Á, Việt Nam duy trì vị trí thứ 3, sau Singapore và Malaysia.

Khẳng định hiệu quả đầu tư cho đổi mới sáng tạo

Có nhiều yếu tố quan trọng tạo nên kết quả nói trên, trong đó phải kể đến việc từ năm 2017 đến nay, Chính phủ đã sử dụng chỉ số GII như một công cụ quản lý điều hành quan trọng, đồng thời đã phân công các bộ, cơ quan, địa phương có trách nhiệm cải thiện chỉ số này, và Bộ KH&CN được giao nhiệm vụ là đầu mối theo dõi, điều phối chung. Hơn nữa, chúng ta đã khai thác được những cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư nước ngoài. Đồng thời chủ động tham gia các hiệp định thương mại tư do song phương và đa phương, chủ động hội nhập với nền kinh tế thế giới, có những hoạt động ngoại giao đa dạng giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Hướng đi này đã được WIPO ghi nhận trong Báo cáo GII 2020, Việt Nam được nêu như một trong những ví dụ điển hình của việc hưởng lợi từ tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và mạng lưới ĐMST.

Cùng với đó, gần đây, khu vực doanh nghiệp đã tích cực, chủ động nắm bắt các cơ hội thị trường, dần hình thành cộng đồng doanh nghiệp có khả năng học hỏi và ĐMST, thể hiện qua xu hướng chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của doanh nghiệp chiếm tỷ lệ ngày càng tăng, đến nay đã chiếm phần lớn trong tổng chi R&D của cả nước. Liên kết viện trường - doanh nghiệp, liên kết cụm cũng được tăng cường.

Theo các chuyên gia của WIPO, trong bối cảnh các quốc gia/nền kinh tế khác luôn nỗ lực cải thiện kết quả ĐMST, chưa kể những biến động khó lường trên phạm vi toàn cầu đã và đang diễn ra trong thời gian qua, Việt Nam vượt qua thách thức, duy trì được thứ hạng 42, tiệm cận nhóm 40 quốc gia/nền kinh tế dẫn đầu như đã đạt được năm 2019 là một nỗ lực rất lớn.

Ông Francis Gurry, Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO cho biết: “Trong bộ chỉ số GII năm 2020, Việt Nam tiếp tục được xem là hình mẫu của các nước đang phát triển khác trong việc thiết lập ĐMST như là một ưu tiên quốc gia. Việc ban hành Nghị quyết từ năm 2017, sử dụng bộ chỉ số GII như một công cụ đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động ĐMST của quốc gia là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy Việt Nam đã nhận thức được tầm quan trọng của ĐMST đối với sự phát triển đất nước. Chúng tôi chúc mừng Việt Nam với những nỗ lực đã đạt được và hoan nghênh những chương trình hành động trong các năm qua để hoàn thành nhiệm vụ được giao trong Nghị quyết đã nêu”, ông Francis Gurry, Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO nhấn mạnh.

Cũng theo Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO Francis Gurry, về xếp hạng ĐMST, trong năm 2020, Việt Nam xếp hạng thứ 42 trong bộ chỉ số GII - năm thứ hai liên tiếp là một sự thăng hạng từ vị trí thứ 71 năm 2014. Cùng với 3 quốc gia đang phát triển khác là Trung Quốc, Ấn Độ và Philippines, Việt Nam đã đạt được tiến bộ ấn tượng nhất về thứ hạng trong bộ chỉ số GII. Việt Nam cũng đứng đầu trong nhóm các quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp và khi tính chung những năm qua, Việt Nam nằm trong nhóm các nền kinh tế GII trong top 50 có sự tiến bộ đáng kể nhất về vị trí xếp hạng trong việc tăng thứ hạng theo thời gian.

“Đất nước của các bạn cũng giữ kỷ lục cùng với chỉ ba nền kinh tế khác khi được đề xuất là một Quốc gia vượt trội về ĐMST trong 10 năm liên tiếp. Đây là một nhóm các nền kinh tế tuyển chọn có kết quả ĐMST vượt trên tầm mức phát triển của họ. Việt Nam nằm trong số các nền kinh tế có thu nhập trung bình thấp có được đầu ra từ ĐMST hiệu quả hơn so với đầu vào. Vì vậy, xét về tính hiệu quả, khía cạnh kinh tế về hiệu suất của hệ sinh thái ĐMST đang vận hành là cực kỳ tốt. Việt Nam tiếp tục đạt được mức điểm số vượt mức trung bình của nhóm thu nhập này trong tất cả 7 lĩnh vực của GII”, Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO Francis Gurry cho biết.
 

Ông Francis Gurry, Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO phát biểu.

Tổng Giám đốc Tổ chức WIPO Francis Gurry cũng bày tỏ kỳ vọng và chắc chắn Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên ĐMST trong sự phát triển kinh tế thông qua một quy trình có hệ thống nhằm cải thiện việc thu thập dữ liệu và bằng cách tập trung vào việc điều phối chính sách ở tất cả các cấp chính quyền. Đồng thời hy vọng Việt Nam sẽ tiếp tục vươn lên trên các nước đang phát triển trên toàn thế giới, hướng tới nối liền sự ngăn cách về Đổi mới sáng tạo toàn cầu giữa các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy cho rằng, việc Việt Nam giữ được thứ 42/131 quốc gia và nền kinh tế là nỗ lực của toàn hệ thống trong việc thực hiện Nghị quyết của Chính phủ. Điểm rõ nhất có thể thấy trong thời gian qua, hàng loạt dự án, viện nghiên cứu của các tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân, trung tâm ĐMST được hình thành. Sự thay đổi này được tích hợp và được đánh giá khách quan thông qua chỉ số GII từ năm 2017 đến nay của Việt Nam tăng liên tục, từ vị trí 59 năm 2016 lên 42 trong năm 2019 và 2020. Trong bối cảnh khó khăn của năm 2020, khi nền kinh tế các quốc gia đều bị ảnh hưởng bởi Covid-19, Việt Nam nổi lên như một hình mẫu về chống dịch và tích lũy kết quả nghiên cứu ĐMST trong nhiều năm và đưa ra giải pháp về KH&CN.
 

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy: Việt Nam giữ được thứ 42/131 quốc gia và nền kinh tế là nỗ lực của toàn hệ thống trong việc thực hiện Nghị quyết của Chính phủ.

"Một chỉ số đáng bất ngờ, 6 tháng đầu năm 2020, dù giãn cách vì Covid-19 nhưng số lượng bằng độc quyền sáng chế, đơn đăng ký sở hữu công nghiệp vẫn tiếp tục tăng và số bằng được công nhận của Việt Nam cũng tăng hơn so với năm 2019. Đây cũng là dấu hiệu tích cực và ngược chiều so với suy thoái do đại dịch”, Thứ trưởng cho biết.

”WIPO đã vào cuộc quyết liệt, hỗ trợ Việt Nam ngoài việc đánh giá chỉ số GII mà còn trong các việc xây dựng Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030, hình thành Mạng lưới IP-HUB nhằm thúc đẩy sáng chế của Việt Nam và các kết quả đó tương đối rõ nét”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng đề xuất các chuyên gia WIPO trong giai đoạn tới cùng với Việt Nam đánh giá lại toàn diện chỉ số ĐMST 10 năm qua để đánh giá chính sách ĐMST, từ đó đưa ra những đề xuất đổi mới. Ngoài ra, cần nghiên cứu hình thành đánh giá các chỉ số ĐMST của các địa phương để trong thời gian tới, GII sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực cho các địa phương./.

Một số hình ảnh Hội thảo:

Giám đốc Học Viện Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo – ông Hoàng Minh phát biểu tại Hội thảo.
 

Bà Lê Thị Tuyết Mai, Đại sứ - Trưởng phái đoàn  thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các tổ chức quốc tế khác tại Geneva (Thụy Sỹ) phát biểu.
 

 Ông Andrew Micheal Ong, Giám đốc khu vực Châu Á, Thái Bình Dương (WIPO) phát biểu.
 

Ông Sacha Wunsch-Vincent – Chuyên gia cao cấp của WIPO, đồng tác giả Báo cáo GII phát biểu.