Ảnh: Internet
Một vài nét về năng lượng gió
Năng lượng gió là động năng của không khí di chuyển trong bầu khí quyển trái đất. Năng lượng gió là nguồn năng lượng có thể tái tạo. Sử dụng năng lượng gió là một trong các cách lấy năng lượng xa xưa nhất từ môi trường tự nhiên và đã được biết đến từ thời kỳ Cổ đại. Người Ai Cập lợi dụng sức gió đẩy cánh buồm để đưa tàu ra khơi từ những năm 3500 trước Công Nguyên, người châu Âu những năm 600 sau Công Nguyên sử dụng cối xay gió để xay xát lúa mỳ … Sau đó, người Hà Lan đã cải thiện về cơ bản cối xay gió để có thể đón liên tục được hướng gió. Người Mỹ cải tiến cối xay gió để xay ngũ cốc và bơm nước.
Song mãi đến năm 1970, sự ra đời của tuabin gió đã đưa việc ứng dụng năng lượng gió sang một trang mới. Đến cuối những năm 90 của thế kỷ 20 việc ứng dụng năng lượng gió đã có nhiều tiến bộ quan trọng mang tính đột phá. Bước sang thế kỷ 21, con người đang từng bước đưa năng lượng gió vào để thay thế các nguồn năng lượng truyền thống và có thể nói, chúng ta đang ở bước đầu của thời kỳ bùng nổ năng lượng gió. Nhiều nơi trên thế giới, các trang trại điện gió với qui mô lớn với hàng trăm đến hàng ngàn tuabin gió được xây dựng.
Bằng việc sử dụng các cơ sở dữ liệu về thông tin sáng chế đã được công bố của quốc tế và của Việt Nam, báo cáo tra cứu thông tin sáng chế dưới đây sẽ đưa ra bức tranh sơ bộ về xu hướng bảo hộ sáng chế trong lĩnh vực năng lượng gió trên toàn cầu và ở Việt Nam.
Xu hướng bảo hộ sáng chế trong lĩnh vực năng lượng gió trên toàn cầu
Lĩnh vực tra cứu: Tra cứu theo phân loại sáng chế quốc tế (IPC) được xác định bởi nhóm chuyên gia về IPC của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới, được đăng tải ở địa chỉ; https://www.wipo.int/classifications/ipc/en/green_inventory/.
Phạm vi không gian: Toàn cầu
Phạm vi thời gian: Từ 01/01/2006 trở đi
Ngày thực hiện tra cứu: 13/4/2020
Công cụ tra cứu: Công cụ Orbit của Questel
Kết quả tra cứu:
Có tổng số 56.879 tài liệu sáng chế được tìm thấy liên quan đến các phân loại nêu trên, trong đó có 39,2% sáng chế đã được cấp bằng.
Phân tích theo lĩnh vực công nghệ
Biểu đồ này dựa trên mã phân loại sáng chế quốc tế (IPC) có trong tập hợp sáng chế đang được phân tích. Các mã IPC đã được nhóm trong 35 lĩnh vực công nghệ được trình bày ở đây. Biểu đồ này giúp xác định tính đa dạng hoặc tính đa dạng hoặc tính đặc thù của danh mục sáng chế của chủ đơn. Hình minh họa này cho phép người dùng xác định rất nhanh việc kinh doanh cốt lõi của chủ thể đang nghiên cứu. Các danh mục ít được đại diện nhất cũng đóng vai trò là phương tiện để xác định các ứng dụng tiềm năng khác về sáng chế của chủ thể này. Biểu đồ này rất hữu ích trong việc xác định sáng chế trong một khu vực và trong một lĩnh vực có thể có nhiều mục đích sử dụng. Nó có thể hữu ích để xác định việc sử dụng mới cho các sáng chế đã được nộp. Theo biểu đồ nêu trên, từ 2006 cho đến nay các lĩnh vực chính có sáng chế liên quan đến năng lượng gió chủ yếu là các thiết bị điện như động cơ, tuabin, máy móc, thiết bị, năng lượng; vận chuyển, kết cấu, điều khiển, công nghệ môi trường, đo đạc…
Biểu đồ này giúp xác định tính đa dạng hoặc tính đặc thù của danh mục sáng chế của chủ đơn. Hình minh họa này cho phép người dùng xác định rất nhanh việc kinh doanh cốt lõi của chủ thể đang nghiên cứu. Các danh mục ít được đại diện nhất cũng đóng vai trò là phương tiện để xác định các ứng dụng tiềm năng khác về sáng chế của chủ thể này.
Dựa vào biểu đồ có thể thấy trong lĩnh vực năng lượng gió thì các từ khóa gió, năng lượng điện, vỏ tuabin, máy phát điện được quan tâm nhiều nhất trong lĩnh vực này. Ngoài ra có thể kể đến trục động cơ hay sản xuất năng lượng gió cũng là lĩnh vực nghiên cứu của nhiều sáng chế.
Phân tích theo chủ đơn và tác giả sáng chế chính
Biểu đồ này cho thấy danh mục đầu tư của chủ đơn và các đồng chủ đơn chính của họ. Điều này là một chỉ báo tốt về xu hướng hợp tác của người nộp đơn và cũng xác định các đối tác ưa thích của họ. Đồng thời, để nghiên cứu các sáng chế của một chủ đề cụ thể, biểu đồ này thể hiện các chủ đơn hàng đầu theo số đơn đã nộp trong lĩnh vực. Điều này thể hiện các chủ đơn có số lượng sáng chế lớn nhất trong danh mục đầu tư của họ trong lĩnh vực đang được phân tích.
Trong ba chủ đơn hàng đầu, GENERAR ELECTRIC có 1.104 họ sáng chế, VESTAS WIND SYSTEMS có 592 họ sáng chế, STATE GRID CORPORATION OF CHINA có 590 họ sáng chế.
Biểu đồ này minh họa tình trạng pháp lý của nhóm các sáng chế của các chủ đơn hàng đầu. Thông tin này cho phép xác định những sáng chế nào còn hoặc đã hết hiệu lực.
Từ biểu đồ này có thể thấy, mặc dù STATE GRID CORPORATION OF CHINA có lượng đơn thứ ba, nhưng tỷ lệ được cấp bằng chỉ đạt khoảng 50%. Bên cạnh đó, mặc dù chỉ đứng thứ bảy trong danh sách các chủ đơn, SIMENS GAMESA RENEWABLE lại có lượng đơn được cấp với tỉ lệ lên đến 83%.
Phân tích xu hướng nộp đơn và xu hướng đầu tư
Biểu đồ phác họa sự tăng trưởng số lượng đơn nộp theo thời gian, cho thấy động lực sáng tạo của lĩnh vực kỹ thuật được nghiên cứu.
Lưu ý: do khoảng thời gian luật định cho việc công bố là tháng thứ 19 kể từ ngày nộp đơn, do đó cho số liệu công bố đầy đủ nhất sẽ thuộc về các đơn được có ngày nộp đơn đầu tiên từ tháng 10 năm 2018 trở về trước. Các số liệu năm 2019 và 2020 chưa đưa vào phân tích do các đơn có ngày nộp đơn đầu tiên trong giai đoạn này phần lớn chưa được công bố.
Nhìn vào biểu đồ ta thấy, số lượng đơn có xu hướng tăng từ năm 2005 và đạt số lượng lớn nhất vào năm 2011 với 4.847 họ đơn. Lượng đơn nộp có xu hướng giảm nhẹ, điều này có thể cho thấy lĩnh vực này không còn là hướng đầu tư tiềm năng của các chủ đơn.
Biểu đồ trên thể hiện chiến lược bảo vệ của người nộp đơn và do đó giúp xác định thị trường mục tiêu. Có thể thấy trên biểu đồ rằng, sáng chế trong lĩnh vực này được bảo hộ chủ yếu ở khu vực Châu Á, từ đó nhà đầu tư sẽ có chiến lược tìm kiếm thị trường thích hợp.
Biểu đồ tiếp theo thể hiện rõ hơn các quốc gia đứng đầu trong mảng công nghệ này. Cụ thể, Trung Quốc, Mỹ và Liên minh Châu Âu là quốc gia và vùng lãnh thổ đứng đầu với số lượng đơn nộp nhiều nhất trong lĩnh vực năng lượng gió.
Xu hướng bảo hộ sáng chế trong lĩnh vực năng lượng gió ở Việt Nam
Nhằm tìm hiểu rõ hơn về xu hướng phát triển công nghệ năng lượng gió ở Việt Nam trong thời gian qua, các số liệu về đơn sáng chế được tra cứu dựa trên sơ sở dữ liệu Thư viện số về sở hữu công nghiệp trên nền tảng WIPOPUBLISH của Cục sở hữu trí tuệ.
Tra cứu theo phân loại IPC đã được xác định bởi WIPO, phạm vi toàn thời gian thu được kết quả là 77 đơn sáng chế liên quan đến lĩnh vực năng lượng gió, chứng tỏ đây cũng là một trong những mối quan tâm của các nhà đầu tư vào Việt Nam. Tuy nhiên, con số này chứng tỏ tiềm năng chưa được khai phá đối với thị trường năng lượng gió ở Việt Nam vì mật độ sáng chế trong lĩnh vực này còn thấp.
Có thể nói, đối với Việt Nam - đất nước chịu tác động nhiều của biến đổi khí hậu, lại có tiềm năng nguồn năng lượng gió cao, trong khi các nguồn năng lượng sơ cấp trong nước như thủy điện vừa và lớn, than, dầu khí đều ngày càng cạn kiệt, đang biến đổi từ một nước xuất khẩu năng lượng tịnh thành nước nhập khẩu tịnh thì việc tăng cường phát triển nguồn năng lượng gió có ý nghĩa hết sức to lớn trong việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu, vừa góp phần giảm phát thải khí nhà kính trong mục tiêu toàn cầu, vừa đảm bảo an ninh năng lượng, phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.1
Nhận xét chung
Bằng việc phân tích thống kê dữ liệu từ thông tin sáng chế, tình hình đăng ký sáng chế trong lĩnh vực công nghệ năng lượng gió đã được minh họa một cách tương đối rõ ràng và đầy đủ. Trên bản đồ công nghệ năng lượng gió thế giới, có thể thấy rõ rằng đứng đầu trong lĩnh vực này là GENERAR ELECTRIC có 1.104 họ sáng chế, VESTAS WIND SYSTEMS có 592 họ sáng chế, STATE GRID CORPORATION OF CHINA có 590 họ sáng chế. Dựa vào danh sách các chủ đơn đứng đầu cũng như cá nhân có lượng đơn lớn nhất thì có thể thấy Trung Quốc, Mỹ và Liên minh Châu Âu là quốc gia và khu vực đứng đầu trong công nghệ năng lượng gió. Trên thực tế, đây cũng là các quốc gia và khu vực có lượng đơn bảo hộ sáng chế nhiều nhất trong lĩnh vực này.
Thống kê cũng đưa ra những lĩnh vực công nghệ đã có nhiều họ sáng chế nhất (cụ thể là động cơ, tua bin, máy móc, thiết bị, năng lượng; vận chuyển, kết cấu, điều khiển, công nghệ môi trường, đo đạc). Từ đó, giúp các nhà đầu tư xây dựng chiến lược hoạch định đổi mới khoa học và công nghệ, xây dựng chính sách hiệu quả, thiết lập hướng nghiên cứu và phát triển cũng như chiến lược sáng chế để thâm nhập thành công vào thị trường, giảm thiểu cạnh tranh với những đối thủ lớn. Bên cạnh đó, nhờ thông tin đưa ra về các chủ đơn lớn, các nhà đầu tư có cơ sở giám sát hoạt động của đối thủ, có danh mục đầu tư vào bằng sáng chế của các công ty - phân tích các công ty hàng đầu và tập trung vào công nghệ, xác định các đối tác/cộng tác viên tiềm năng, cũng như các đối thủ cạnh tranh và phân bổ nguồn lực có hiệu quả./.
_________
1 Theo tác giả Trịnh Mai Anh, https://nhandan.com.vn/nhan-dinh/ha-tang-luoi-dien-chua-dap-ung-duoc-tiem-nang-va-nhu-cau-phat-trien-cua-nang-luong-tai-tao-380309/