Thực hiện Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 và văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, Chương trình công tác của Chính phủ năm 2021, Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ KH&CN) đã trình Chính phủ Hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (Luật TC&QCKT).
Về sự cần thiết phải ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TC&QCKT, theo Bộ KH&CN, Luật TC&QCKT số 68/2006/QH11 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 29 tháng 6 năm 2006 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2007 là văn bản pháp luật quan trọng, điều chỉnh các quan hệ liên quan đến tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.
Luật được xây dựng và ban hành trong bối cảnh Việt Nam đàm phán, gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), yêu cầu Việt Nam phải hoàn thiện khung pháp lý về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, tăng cường tính minh bạch trong xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, loại bỏ rào cản kỹ thuật thương mại không cần thiết, thúc đẩy thuận lợi hóa thương mại toàn cầu.
Kiểm định hiệu chuẩn đồng hồ áp suất.
Theo ông Phùng Mạnh Trường – Phó Viện trưởng phụ trách Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam – Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, trải qua 16 năm triển khai thực hiện, Luật TC&QCKT đã đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động tiêu chuẩn hóa, thúc đẩy tiến trình gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và thực hiện Hiệp định Hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT/WTO), bảo vệ được lợi ích quốc gia và lợi ích của các doanh nghiệp trong nước trước sức ép của cạnh tranh toàn cầu và tự do hóa thương mại, đồng thời thu hút đầu tư và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam phục vụ cho giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hệ thống tiêu chuẩn chỉ còn 2 cấp: tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và tiêu chuẩn cơ sở (TCCS).
Bên cạnh đó, thực hiện Luật TC&QCKT đã đem lại hiệu quả và hiệu lực rõ rệt đối với hoạt động tiêu chuẩn hóa, công tác kế hoạch, xây dựng, thẩm định và ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đã thực sự đi vào nề nếp, chặt chẽ hơn; việc phân công thẩm quyền, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các bộ, ngành, cơ quan đã rõ ràng và minh bạch hơn, phù hợp với quy định WTO và thông lệ quốc tế, góp phần thúc đẩy nâng cao năng suất chất lượng, năng lực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa chủ lực của Việt Nam.
Tuy nhiên, cũng theo ông Phùng Mạnh Trường, song song với những kết quả đạt được cũng đã phát sinh một số bất cập, hạn chế, đòi hỏi phải sửa đổi Luật để phù hợp với thực tiễn và thúc đẩy sự phát triển, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật theo hướng đổi mới một cách toàn diện hoạt động tiêu chuẩn hóa trong giai đoạn mới như: Xây dựng chiến lược tiêu chuẩn hóa quốc gia là nền tảng mang tính chủ đạo, định hướng phát triển lĩnh vực tiêu chuẩn, hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững, tuân thủ cam kết hội nhập quốc tế; Đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động xây dựng, thu hút và khai thác hiệu quả nguồn lực xã hội, đặc biệt từ phía doanh nghiệp;
Quản lý hoạt động đánh giá sự phù hợp hiệu quả phù hợp thông lệ chung của quốc tế; Tiếp tục nghiên cứu đổi mới hoạt động xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; quản lý tiêu chuẩn cơ sở; Tăng cường và đổi mới khả năng tiếp cận thông tin, quản lý và khai thác tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; Tăng cường hiệu lực và hiệu quả hoạt động của ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia; đảm bảo nguồn nhân lực và kinh phí cho hoạt động của ban kỹ thuật; Tuân thủ đúng các quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế về bản quyền TCVN.
Đánh giá về vấn đề trên, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định cho rằng, việc sửa luật phải đáp ứng hai yêu cầu, đó là làm sao vừa tăng cường khả năng quản lý nhà nước nhưng phải vừa tạo động lực mới cho doanh nghiệp dùng sức mạnh của tiêu chuẩn đo lường chất lượng để biến thành năng lực đổi mới sáng tạo. Nếu thiếu một trong hai vế thì sẽ không đạt được mục tiêu của việc sửa luật./.