Nhóm sợi khoáng cerpentine - hay còn gọi là chrysotile (amiăng trắng) là hợp chất silicat chứa magiê. Sợi amiăng trắng với mã số đăng ký CAS 12001-29-5, có nguồn gốc từ đá serpentin, được phân bố rải rác trên khắp thế giới. Với những đặc tính ưu việt như bền, dai, chịu nhiệt, cách điện, cách âm, chịu ma sát và các lực tác động… amiăng trắng được coi như là nguyên liệu đầu vào hữu ích trong sản xuất hơn 3000 sản phẩm ứng dụng thuộc các lĩnh vực: vật liệu xây dựng, sản phẩm chịu ma sát như má phanh, miếng đệm, các loại vải sợi, quần áo chịu nhiệt, công nghiệp hàng không, công nghiệp dược phẩm… Hiện nay, ở các nước đang phát triển, đặc biệt là Châu Á, amiăng trắng được sử dụng nhiều nhất trong sản xuất tấm lợp amiăng xi măng bởi những tính năng ưu việt phù hợp với điều kiện môi trường và giá thành thấp. Theo số liệu thống kê của Cục Khảo sát địa chất Mỹ, Châu Á và Trung Đông tiêu thụ 85% lượng amiăng toàn cầu, Nam Mỹ chiếm 10,6%, Châu Âu tiêu thụ 3,9%.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IRAC) amiăng trắng là một trong những chất có khả năng gây ung thư ở người. Tạp chí chuyên đề số 100C của IRAC năm 2012 đã kết luận sau khi rà soát hàng trăm nghiên cứu đã được đăng trên các tạp chí quốc tế như sau: “mặc dù có sự khác biệt về mức độ độc hại trong các nghiên cứu của nhiều tác giả được công bố, nhưng kết luận chung là tất cả các loại amiăng đều gây ung thư”. Tháng 3 năm 2007, giáo sư Ken Takahashi chuyên gia về dịch tễ học môi trường, Giám đốc trung tâm hợp tác về sức khỏe nghề nghiệp của WHO khẳng định mối liên hệ “rõ ràng và hợp lý” giữa lượng amiăng quốc gia sử dụng trong những năm 1960 - 1969 và tỷ lệ tử vong liên quan đến amiăng trong những năm 2000-2004: cứ thêm 1kg amiăng được sử dụng bình quân đầu người hàng năm trong một quận sẽ tăng 2,4 lần tỉ lệ mắc bệnh ung thư.
Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:
Việt Nam hiện nay đang là một trong mười nước nhập khẩu amiăng trắng lớn nhất thế giới, trung bình khoảng 50 nghìn tấn mỗi năm. Việc xây dựng các quy định quản lý mặt hàng này là rất quan trọng. Theo Quyết định số 1469/QĐ-TTg ngày 22 tháng 8 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển vật liệu xây dựng đến 2020 và định hướng đến năm 2030, định hướng không đầu tư mới hoặc mở rộng các cơ sở có sử dụng amiang trắng, thực hiện chuyển đổi dần việc sử dụng các loại sợi thay thế sợi amiang trắng.
Hiện nay, trên thế giới và tại Việt Nam có nhiều quan điểm khác nhau về ảnh hưởng của amiăng trắng đến sức khỏe cộng đồng. Nhiều nước công nghiệp phát triển đã cấm hoàn toàn sản xuất và sử dụng vật liệu amiăng do lo ngại những ảnh hưởng của của nó đến sức khỏe cộng đồng, một số nước đang trong giai đoạn quá độ đưa ra những văn bản luật quy định chặt chẽ về sản xuất vật liệu lợp amiang, cũng như các biện pháp quản lý môi trường. Nhóm Đề tài đã đánh giá tình hình nhập khẩu và sử dụng amiang trắng trong sản xuất tấm lợp tại một số nhà máy sản xuất tấm lợp của Việt Nam, đánh giá anh hưởng đến sức khỏe của người lao động và thực trạng công tác quản lý sử dụng amiang trắng tại Việt Nam trên cơ sở đó kiến nghị Bộ Công Thương nghiên cứu xem xét thực hiện một số nội dung sau:
- Nghiên cứu, xây dựng và ban hành Thông tư quản lý sử dụng hóa chất amiăng trắng trong sản xuất tấm lợp và vật liệu xây dựng.
- Phối hợp với Bộ Khóa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng và ban hành tiêu chuẩn cụ thể về trình độ, năng lực và việc cấp giấy phép, chứng chỉ hành nghề cho các tổ chức, cá nhân làm các công việc liên quan đến amiăng.
- Tăng cường công tác thanh tra kiểm tra việc nhập khẩu, kinh doanh amiang trắng.
- Bổ sung amiang trắng vào Danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh khi sửa Nghị định số 108/2008/NĐ-CP về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất; Nghị định số 26/2011/NĐ-CP về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 108/2008/NĐ-CP ngày 07 tháng 10 năm 2008 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Hóa chất.
- Tăng cường tuyên truyền, giáo dục về tác hại và cách phòng tránh tác hại của amiăng đến cộng đồng.
- Đề xuất xây dựng lộ trình tiến tới dừng sử dụng amiang trắng tại Việt Nam.
Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 14052/2016) tại Cục Thông tin KHCNQG.