Khoa học và công nghệ Quảng Trị 20 năm xây dựng và trưởng thành

Công tác tham mưu cụ thể hoá các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, xây dựng và ban hành cơ chế đổi mới hoạt động khoa học và công nghệ. Sở KH&CN đã chủ trì, tham gia xây dựng, đề xuất các chính sách, quy hoạch, chương trình, đề án của UBND tỉnh trình Tỉnh uỷ, HĐND tỉnh làm cơ sở để ban hành các chủ trương, chính sách, nghị quyết về lĩnh vực khoa học, công nghệ, bảo vệ môi trường và công nghệ thông tin cho từng giai đoạn khác nhau.

Nhiều đề án, chương trình được Tỉnh uỷ, HĐND tỉnh đưa vào nghị quyết, được UBND tỉnh ban hành để triển khai thực hiện, góp phần khẳng định đóng góp của KHCN vào sự phát triển KT-XH chung của tỉnh.

Trong số các chủ trương, nghị quyết đó, đáng chú ý là Chương trình hành động của Tỉnh uỷ thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương II (khoá VIII) về định hướng chiến lược phát triển khoa học và công nghệ trong thời kỳ CNH,HĐH; chương trình hành động của Tỉnh uỷ về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ Bảy, BCH Trung ương Đảng khoá X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước; Chỉ thị của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về việc đẩy mạnh đẩy mạnh phát triển và ứng dụng CNSH phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH và Quyết định của UBND tỉnh phê duyệt đề án đẩy mạnh phát triển và ứng dụng CNSH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đến năm 2015; Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng và hội nhập và ban hành Quỹ phát triển KH&CN của tỉnh; Quy chế về hoạt động và quản lý công nghệ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị...

Công tác nghiên cứu và triển khai đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các nhiệm vụ khoa học xã hội và nhân văn được triển khai trên nhiều lĩnh vực của đời sống văn hoá- xã hội. Trong đó kết quả nổi bật tập trung vào việc tổng kết thực tiễn, cụ thể hoá các chu trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trên địa bàn, biên soạn truyền thống lịch sử, văn hoá của địa phương, đã đề xuất nhiều giải pháp có căn cứ khoa học tham mưu cho lãnh đạo tỉnh tổ chức, chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu nhiệm vụ văn hoá- xã hội mà Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XII, XIII và XIV đã đề ra.

Các kết quả điều tra cơ bản điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và môi trường đã cung cấp thông tin đáng tin cậy cho việc xây dựng, phê duyệt, thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Các kết quả ĐTCB cho đến nay đã được xây dựng thành cơ sở dữ liệu, bản đồ số bằng công nghệ hệ thông tin địa lý GIS, bàn giao cho các ngành trong tỉnh sử dụng, góp phần cung cấp thông tin, luận cứ đáng tin cậy cho các dự án đầu tư phát triển. Kết quả trên lĩnh vực nghiên cứu thực nghiệm đã đưa kỹ thuật và công nghệ tiến bộ áp dụng vào địa bàn tỉnh, góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế.

Việc ứng dụng kỹ thuật tiến bộ thuộc lĩnh vực nông nghiệp đã tạo chuyển biến tích cực làm thay đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp, thay đổi bộ mặt nông thôn, cải tạo và phát triển hệ sinh thái tự nhiên theo hướng bền vững. Đã tiến hành khảo nghiệm, tuyển chọn các giống cây trồng, vật nuôi có chất lượng cao, phù hợp với các tiểu vùng sinh thái trong tỉnh cùng với việc đưa kỹ thuật tiến bộ vào đầu tư thâm canh trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp và thủy sản đã giúp các huyện, thị chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất tập trung, chuyên canh, phát triển sản xuất hàng hoá. Kết quả các đề tài, dự án cải tạo hệ sinh thái vùng cát, phát triển vùng lúa chất lượng cao, mô hình cánh đồng 50 triệu/ha, phát triển nuôi trồng thuỷ sản mới, ứng dụng mô hình khí sinh học biogaz... được lãnh đạo tỉnh, các huyện, thị xã đưa vào Nghị quyết, chỉ đao nhân rộng.

Lĩnh vực văn hoá, y tế, giáo dục...trên cơ sở các chủ trương, chương trình trọng điểm của Nhà nước, của tỉnh đã nghiên cứu xây dựng mô hình, đề xuất các giải pháp cơ chế, chính sách phát triển. Các đề án phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo; phòng, chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ cộng đồng ngày càng phát huy có hiệu quả trong đời sống.

Trong công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, các nhiệm vụ KH&CN tập trung ứng dụng có hiệu quả: các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến trong thi công cầu, đường, công trình xây dựng, chế tạo sản phẩm mới, xử lý môi trường. Các lĩnh vực công nghệ mới: công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, năng lượng mới... được ứng dụng và ngày càng phát huy hiệu quả trong sản xuất, quản lý.

Hoạt động quản lý công nghệ, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, sở hữu trí tuệ, kiểm soát an toàn bức xạ và hạt nhân được tăng cường. Hàng năm có hàng trăm lô hàng nhập khẩu đã được kiểm tra chất lượng, trên 5000 phương tiện đo được kiểm định và gần 3000 mẫu hàng hóa được kiểm nghiệm.

Lĩnh vực sở hữu trí tuệ đến nay Quảng Trị có 78 đơn đăng ký xác lập nhãn hiệu hàng hoá, kiểu dáng công nghiệp trong đó 55 đơn đã được Cục SHTT cấp văn bằng bảo hộ. Từ 2006-2008, Sở Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với các ngành tổ chức 215 lượt thanh tra về các lĩnh vực liên quan đến khoa học và công nghệ, phát hiên và xử lý 58 vụ, số tiền xử phạt vi phạm hành chính 142,3 triệu đồng.

Hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ với Savanakhet, Salavan (Lào) được tăng cường. Đã triển khai có hiệu quả dự án hợp tác quốc tế “ Điều tra, đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên- tài nguyên thiên nhiên, xây dựng luận cứ khoa học cho việc hợp tác phát triển kinh tế- bảo vệ môi trường trên khu vực biên giới quốc gia chung thuộc địa phận tỉnh Quảng Trị và Savanakhet co các cửa khẩu phụ Cheng và Tà Rùng” giai đoạn 2006-2007. Kế hoạch giai đoạn tiếp theo đang được triển khai tích cực nhằm điều tra, đánh giá các điều kiện tổng hợp, xây dựng luận cứ khoa học, khai thác tiềm năng phục vụ phát triển kinh tế xã hội của các tỉnh thuộc Lào và Việt Nam trên tuyến hành lang kinh tế Đông- Tây.

Ngoài các dự án hợp tác trên, từ năm 2005 đến nay, hàng năm Sở KH&CN Quảng Trị đã giúp Phòng KH&CN các tinh Savanakhet và Salavan (Lào) đào tạo nghiệp vụ, tin học, trang bị các chuẩn, thiết bị đo lường nước, điện... được các tỉnh bạn đánh giá cao.

Các hoạt động hỗ trợ các ngành, địa phương và các doanh nghiệp phát triển khoa học và công nghệ được duy trì thường xuyên. Với cấp huyện, ngoài việc hướng dẫn nghiệp vụ quản lý, Sở đã hỗ trợ các huyện, thị xã tổ chức các đợt kiểm tra về đo lường và chất lượng góp phần ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm, tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp luật vể tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng hàng hoá. Hỗ trợ các huyện thị xã đào tạo nghiệp vụ, xây dựng Website để quảng bá hình ảnh của huyện, thị xã trong quá trình hội nhập.

Đã phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp trong tỉnh hàng năm mở nhiều lớp tập huấn nghiệp vụ quản lý, các kiến thức chuyên ngành cho cán bộ phụ trách KHCN của các Sở, Ban, Ngành và các doanh nghiệp.

Công tác hỗ trợ doanh nghiệp thông qua chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng đã và đang được chú trọng, đặc biệt trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, tiết kiệm năng lượng, xác lập chỉ dẫn địa lý cho các sản phẩm truyền thông của tỉnh, xây dựng cơ sở dữ liệu về KH&CN phục vụ doanh nghiệp; áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến.

Kế hoạch xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001:2000 vào các cơ quan hành chính tỉnh Quảng Trị được triển khai đúng tiến độ và mục tiêu đề ra, đến nay đã có 24 cơ quan hành chính của tỉnh triển khai áp dụng. Việc áp dụng ISO đã đạt được hiệu quả bước đầu.

Ngoài nhiệm vụ quản lý nhà nước, Sở KHCN đa chủ động đề xuất các chương trình cấp nhà nước, tranh thủ sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các nhiệm vụ KHCN nhằm giải quyết những vấn đề bức xúc của địa phương. Những năm gần đây, Sở đã được giao trực tiếp chủ trì thực hiện 20 đề tài, dự án KHCN các cấp, trong đó 8 nhiệm vụ cấp nhà nước, 12 nhiệm vụ cấp tỉnh.

Trong số đó, đáng chú ý là 02 nhiệm vụ hợp tác quốc về khoa học và công nghệ với Savanakhet (Lào) được đưa vào Nghị định thư của 2 chính phủ thực hiện từ năm 2007 và 2009, 6 dự án thuộc Chương trình Nông thôn - Miền núi ở các vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh đạt kết quả tốt, được các hội đồng KHCN cấp tỉnh và cấp nhà nước nghiệm thu và đánh gia cao, được các huyện, xã và nhân dân các vùng dự án phát huy, nhân rộng.

Cơ sở kỹ thuật hạ tầng cho hoạt động KHCN ngày càng được tăng cường. Sở Khoa học và Công nghệ đã kết nối mạng cục bộ của Trung tâm Thông tin KH & CN Quốc gia, xây dựng bộ cơ sở dữ liệu về KH & CN phục vụ cho các đối tượng có nhu cầu trong tỉnh. Các trang thông tin điện tử về KH&CN, thương mại du lịch, giáo dục đào tạo, Khuyến công, Khu thương mại Lao Bảo, các huyện, thị xa v.v...cùng với trang thông tin điện tử của Tỉnh Quảng Trị (www.quangtrị.gov.vn) đã và đang hoạt động đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của độc giả cũng như phục vụ công tác điều hành quản lý mọi mặt.

Thư viện điện tử khoa học và công nghệ thuộc Trung tâm Tin học và Thông tin KHCN, một trong những mô hình thông tin KH&CN mới trong cả nước được đầu tư, khánh thành và đi vào hoạt động phát huy hiệu quả bước đầu. Thư viện đã tích hợp, lưu giữ một lượng lớn thông tin, cơ sở dữ liệu trên nhiều lĩnh vực về khoa học công nghệ, các giải pháp khai thác tiện ích, hiện đại để phục vụ bạn đọc và nghiên cứu khoa học.

Hệ thống phòng thí nghiệm ứng dụng công nghệ sinh học, trạm nghiên cứu thực nghiệm nông lâm nghiệp tại Cam Lộ thuộc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KH&CN đã phục vụ tích cực cho công tác nghiên cứu thực nghiệm các giống cây ăn quả, cây công nghiệp, cây lâm nghiệp và các loại cây ngắn ngày theo định hướng phát triển của tỉnh.

Hệ thống chuẩn đo lường, thiết bị đo lường - thử nghiệm của tỉnh được tăng cường, từng bước đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước về TC-ĐL-CL phục vụ các nhiệm vụ phát triển kinh tế của tỉnh. Phòng thử nghiệm Vật liệu Xây dựng và Cơ học Đất được Bộ Xây dựng công nhận mang mã số LAS-XD 81, phòng thử nghiệm hoá sinh được Tổng cục TC-ĐL-CL công nhận theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17025 mang mã số VILAS 106 có khả năng thử nghiệm về vật liệu xây dựng, cơ học đất, môi trường, thực phẩm, hoá chất, phân bón.

Nhìn lại quá trình hoạt động của Sở, những thành tựu đạt được tuy chưa nhiều, chưa đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, nhưng những kết quả có được đều bắt nguồn từ tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ, từ thái độ hợp tác với các tổ chức KHCN và các nhà khoa học, sự phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành địa phương liên quan của ngành KH&CN Quảng Trị.

Là cơ quan quản lý nhà nước với tư cách là cầu nối giữa các nhà khoa học và công nghệ với nhân dân, những năm qua Sở KH&CN đã phấn đấu để thực hiện được tư tưởng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước là KHCN là sự nghiệp của toàn dân; mọi cá nhân, tổ chức đều có quyền và trách nhiệm trong nghiên cứu, triển khai, ứng dụng, và trách nhiệm chính của cơ quan quản lý nhà nước là tạo điều kiện tốt nhất để các nhà khoa học và công nghệ thể hiện được nhu cầu sáng tạo của mình, đóng góp trí tuệ và công sức cho KHCN của địa phương.

20 năm qua, ngoài các cơ quan, đơn vị, các cán bộ KH&CN của tỉnh, hàng chục Viện khoa học, Trường Đại học, hàng trăm nhà khoa học trong cả nước đã tham gia và có nhiều đóng góp, kết quả nghiên cứu quan trọng cho sự phát triển KH&CN, kinh tế-xã hội của tỉnh, được lãnh đạo tỉnh và nhân dân địa phương đánh giá cao.

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên những thành tựu của khoa học và công nghệ Quảng Trị qua 20 xây dựng và phát triển đó là sự đóng góp của chính cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của Sở KH&CN trên tinh thần đoàn kết, tinh thần trách nhiệm với ngành, với sự phát triển của địa phương, thường xuyên đổi mới nâng cao hiệu quả quản lý KH&CN phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ kinh tế-xã hội. Trong việc tập hợp lực lượng cho nhiệm vụ chung đo, tập thể lãnh đạo Sở, chi uỷ, chi bộ đảng và các đoàn thể đóng vai trò quan trọng.

Chi bộ cơ quan Sở nhiều năm liền được công nhận là chi bộ trong sạch vững mạnh. Công đoàn cơ sở, chi đoàn thanh niên CSHCM đã đi đầu trong các phong trào thi đua, xây dựng đơn vị vững mạnh, cơ quan đạt đơn vị văn hoá cấp tỉnh. Các đoàn viên đã không ngừng học tập, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tham gia tích cực các hoạt động văn nghệ, thể thao, tạo không khí vui tươi, lành mạnh trong các hoạt động của cơ quan. Cách đây 20 năm, từ Ban khoa học và kỹ thuật tỉnh ban đầu với 16 cán bộ, nay Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Trị gồm Văn phòng Sở, Chi cục TCĐLCL, Trung tâm Tin học &TTKHCN, Trung tâm Ứng dụng TBKHCN đã có trên 80 công chức, viên chức và người lao động.

Hàng năm, Sở tạo điều kiện để mỗi công chức, viên chức được dự các lớp đào tạo, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ. Hiện tại, Sở có 7 thạc sĩ, 2 nghiên cứu sinh tiến sĩ, 2 chuyên viên cao cấp, 7 chuyên viên chính, 8 cử nhân chính trị và cao cấp chính trị. Với những nỗ lực phấn đấu và thành tích đã đạt được, Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Trị đã được tặng nhiều bằng khen của UBND tỉnh, Bộ Khoa học và Công nghệ. Đặc biệt năm 2005, Sở đã được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen và năm 2008 được Chủ tịch nước tặng Huân chương lao động hạng 3. Sở được công nhận là Đơn vị văn hoá năm 2006, UBND tỉnh tặng cờ đơn vị thi đua xuất sắc năm 2008. Hệ thống quản lý chất lượng của Sở được Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008.

Trong xu thế hội nhập, để đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đưa Quảng Trị nhanh chóng phát triển cùng với các địa phương bạn trong cả nước, hoạt động KHCN trong thời kỳ mới có nhiệm vụ hết sức to lớn. Phát triển KH&CN phải nhằm mục tiêu bảo đảm cung cấp luận cứ khoa học cho quá trình CNH, HĐH gắn với phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, phục vụ hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và năng lực cạnh tranh của các sản phẩm trọng điểm; xây dựng và phát triển năng lực KH&CN của tỉnh đạt trình độ trung bình tiên tiến so với các địa phương khác trong cả nước.

20 năm xây dựng và phát triển, hoạt động KH&CN đã đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Phát huy thế mạnh, rút ra những bài học kinh nghiệm từ 20 năm xây dựng và phát triển, để tiếp tục làm tốt hơn nhiệm vụ chính trị được giao, xứng đáng với những đánh giá, ghi nhận và sự kỳ vọng của Lãnh đạo tỉnh, đồng nghiệp và nhân dân, chúng tôi tin tưởng sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Tỉnh uỷ, HĐND và UBND tỉnh, sự hướng dẫn, giúp đở và đầu tư của Bộ KH&CN, của các đơn vị chức năng của Bộ, sự quan tâm phối hợp có hiệu quả của các viện, trường, các nhà khoa học trong và ngoài tỉnh, với sự nỗ lực phấn đấu của tập thể cán bộ công chức của Sở, hoạt động khoa học và công nghệ Quảng Trị nhât định sẽ có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh trong thời gian tới.