Vấn đề liêm chính nghiên cứu (sau đây viết tắt là LCNC) đã được cộng đồng khoa học Việt Nam quan tâm, trao đổi trong những năm vừa qua. Đặc biệt giai đoạn gần đây, việc đảm bảo LCNC trở nên cấp bách với nhiều vấn đề, sự việc liên quan đến tính trung thực và tin cậy trong các nghiên cứu khoa học, công bố các công trình khoa học ở Việt Nam.
Là tổ chức tài trợ nghiên cứu KH&CN, vấn đề về LCNC đã được quan tâm và từng bước được thể chế hóa trong các hoạt động của Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia (Quỹ). Tại Nghị định 19/2021/NĐ-CP ngày 15/03/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ, Chính phủ cũng quy định về đảm bảo liêm chính học thuật và đạo đức nghiên cứu đối với các nghiên cứu do Quỹ tài trợ. Năm 2020-2021, các Hội đồng Khoa học và Cơ quan điều hành Quỹ đã nhiều lần trao đổi, thảo luận các vấn đề liên quan, từng bước xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Quy định về LCNC áp dụng đối với các nhiệm vụ do Quỹ tài trợ. Trong quá trình nghiên cứu tài liệu, tham khảo quy định của một số cơ quan tài trợ, cơ quan nghiên cứu quốc tế, Tuyên bố Singapore được lựa chọn là tài liệu nòng cốt để tham khảo, xây dựng Dự thảo Quy định Liêm chính nghiên cứu của Quỹ.
Tuyên bố Singapore về liêm chính nghiên cứu được dự thảo tại Hội nghị thế giới lần thứ hai về liêm chính nghiên cứu (the Second World Conference on Research Integrity) được tổ chức tại Singapore vào tháng 7/2010. Hội nghị bao gồm 340 thành viên tham dự, bao gồm các nhà khoa học, biên tập tạp chí khoa học, đại diện các ngành công nghiệp cũng như các cơ quan tài trợ của chính phủ và các nhà xuất bản đến từ hơn 50 quốc gia. Tuyên bố Singapore bao gồm các nguyên tắc cơ bản về LCNC và các quy định cụ thể đối với các đối tượng liên quan đến công tác nghiên cứu khoa học (nhà khoa học, tổ chức nghiên cứu, cơ quan tài trợ), dễ tuyên truyền, áp dụng trong hoạt động quản lý và nghiên cứu.
Dự thảo Quy định về LCNC của Quỹ được hoàn thiện với nhiều góp ý của các nhà khoa học, các tổ chức KH&CN liên quan. Ngày 15/2/2022, Chủ tịch HĐQL Quỹ đã ký ban hành Quy định LCNC áp dụng đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ do Quỹ tài trợ (tải tại đây). Nội dung Quy định LCNC đề cập đến nguyên tắc và trách nhiệm của các đối tượng liên quan (nhà khoa học, tổ chức chủ trì, Cơ quan điều hành Quỹ, chuyên gia đánh giá và Hội đồng khoa học) nhằm nâng cao nhận thức của các nhà khoa học, tổ chức chủ trì và thực hiện LCNC. Quy định cũng chỉ ra các nội dung, phương thức các đối tượng liên quan cần thực hiện để đảm bảo LCNC đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ do Quỹ tài trợ, hỗ trợ, đồng thời tham chiếu chế tài xử lý vi phạm đạo đức khoa học (đã có) tại các các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành (ví dụ Thông tư 37/2014/TT-BKHCN, 40/2014/TT-BKHCN) để xử lý vi phạm về LCNC.
Việc ban hành Quy định LCNC của Quỹ nhằm tạo nền tảng, hướng tới môi trường nghiên cứu khoa học chất lượng theo thông lệ quốc tế. Trong quá trình triển khai thực hiện, Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia mong nhận được đóng góp của các nhà khoa học, các tổ chức khoa học và công nghệ để tiếp tục hoàn thiện Quy định.
Xin trân trọng thông báo để các tổ chức chủ trì và các nhà khoa học tham gia các chương trình tài trợ, hỗ trợ của Quỹ được biết./.