Tham dự hội thảo có đại diện của Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ KH&CN), Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Công Thương, Cục Năng lượng nguyên tử (Bộ KH&CN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam và nhiều tổ chức liên quan đến chương trình điện hạt nhân ở Việt Nam.
Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của vấn đề này đối với ngành công nghiệp mới đang được hình thành tại Việt Nam: “Để xây dựng thành công nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Việt Nam, bên cạnh những khía cạnh về công nghệ và sinh thái thì sự chấp nhận của công chúng đối với điện hạt nhân cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Ngày 28/2/2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Đề án thông tin, tuyên truyền về phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam đến năm 2020”. Mục tiêu của Đề án này là đem lại một sự nhận thức và hiểu biết đầy đủ của xã hội và các tổ chức liên quan về tính chất, đặc điểm, sự cần thiết, và lợi ích của điện hạt nhân trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các yêu cầu về an toàn và an ninh. Hiện nay Liên Bang Nga và các nước khác đã, đang và sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong việc đảm bảo mức độ cần thiết về an toàn môi trường của các nhà máy điện hạt nhân”.
Tại hội thảo, TS. Nguyễn Hào Quang đại diện cho VINATOM trình bày tham luận với chủ đề “Các mục tiêu và những vấn đề quan tâm của Việt Nam về vấn đề an toàn sinh thái của nhà máy điện hạt nhân” trong đó nhấn mạnh: cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, trong quá trình chuẩn bị cho dự án nhà máy điện hạt nhân, Việt Nam chú trọng quan tâm đến những tác động tới sự an toàn sinh thái xung quanh địa điểm xây dựng như tác động của bức xạ, tác động của nhà máy điện hạt nhân tới nông nghiệp, lâm nghiệp, môi trường nuôi thủy sản, môi trường sống xã hội… Qua đó cho thấy công tác đánh giá tác động của dự án nhà máy điện hạt nhân là vô cùng quan trọng, mục tiêu của Việt Nam trong quá trình đánh giá tác động này bao gồm: dự đoán và đánh giá những khả năng ảnh hưởng của nhà máy điện hạt nhân tới các yếu tố xã hội và môi trường xung quanh, qua đó phân loại các tác động: trực tiếp hay gián tiếp, tác động tức thời hay trong một thời gian dài, tác động đó là tích cực hay tiêu cực. Từ đó đề ra các phương hướng giải quyết đảm bảo sự an toàn cho môi trường xung quanh cũng như giải đáp những thắc mắc của công chúng liên quan đến vấn đề nhà máy điện hạt nhân.
Đại diện của ROSATOM cũng đã trình bày báo cáo và chia sẻ kinh nghiệm từ 70 năm hoạt động của tập đoàn trong việc đảm bảo an toàn hạt nhân và bức xạ tại các cơ sở công nghiệp hạt nhân tại Nga và tại các dự án được thực hiện ở nước ngoài.
Ông A.Semiletov, kỹ sư trưởng của Viện Thiết kế ATOMPROEKT đã đưa ra những đặc điểm thể hiện sự tương thích và độ an toàn đối với môi trường của các lò phản ứng VVER của Nga, như các biện pháp an toàn để ngăn ngừa khả năng phát thải phóng xạ ra ngoài môi trường khi xảy ra sự cố cũng như trong quá trình hoạt động bình thường của nhà máy, công nghệ xử lý và cất giữ chất thải hạt nhân…
Để minh chứng cho sự tương thích và đặc điểm an toàn thân thiện với môi trường của công nghệ VVER, ROSATOM đã tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm thực tiễn cho công chúng bao gồm cuộc thi câu cá tại hồ chứa nước làm mát cho nhà máy điện hạt nhân, sản xuất các bộ phim giáo dục, các chương trình truyền hình và các ứng dụng điện thoại để tuyên truyền nâng cao nhận thức của công chúng đối với điện hạt nhân, và tổ chức chuyến thăm quan báo chí tới các cơ sở hạt nhân của Nga, đại diện báo chí Việt Nam cũng đã tham dự chương trình này. Với những hoạt động thực tiễn như vậy sẽ góp phần nâng cao nhận thức của công chúng đối với nhà máy điện hạt nhân, để từ đó có thể đạt được sự chấp thuận cao của công chúng đối với một dự án nhà máy điện hạt nhân.
Đại diện đến từ Rosenergoatom Concern, công ty điện lực trực thuộc ROSATOM, chia sẻ kinh nghiệm kiểm tra đánh giá tác động môi trường và các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hiện hành tại các nhà máy điện hạt nhân của Nga. Hiện nay, 34 tổ máy hạt nhân với tổng công suất tương đương 26,2 GW đang được vận hành tại Nga, đóng góp vào 17% sản lượng điện tại quốc gia này mà không gây ảnh hưởng tới môi trường. Các nhà máy điện hạt nhân do ROSATOM xây dựng trong 60 năm qua tại Nga và nước ngoài giúp giảm thiểu 15 tỷ tấn khí CO2, tương đương với lượng phát thải của Trung Quốc trong 2 năm hay tổng lượng phát thải của các nước Châu Á khác trong 4 năm.
“Năng lượng nguyên tử là một loại năng lượng xanh. Tuy vậy, để đạt được mức độ an toàn với môi trường cao, cần thiết phải triển khai các công việc một cách nghiêm túc và bền vững. Với những quốc gia mới bắt đầu trong lĩnh vực này, đây là một trong những yếu tố cốt lõi. Là một nhà thầu có trách nhiệm, chúng tôi sẵn sàng chia sẻ với đối tác Việt Nam mọi kiến thức chuyên môn mà mình có trong khía cạnh này”, ông Egor Simonov, Giám đốc ROSATOM khu vực Châu Á phát biểu tại hội thảo.
Ông cũng cho biết thêm, bên cạnh việc giúp cho nhà máy điện hạt nhân đạt mức an toàn cao với môi trường, vấn đề quan trọng khác là phải đạt được sự chấp thuận của công chúng. Rosatom chú ý đến vấn đề này và chia sẻ thông qua báo cáo “Sự chấp nhận của công chúng: Kinh nghiệm và cách thức tiếp cận của Rosatom” do ông Arkady Karneev, Giám đốc truyền thông Rosatom châu Á trình bày. Trong quá trình công khai thông tin về điện hạt nhân, Rosatom đã đa dạng hóa các hình thức tiếp cận, hướng đến nhiều đối tượng trong xã hội như tổ chức những cuộc thi câu cá tại hồ làm mát nhà máy điện hạt nhân, trình chiếu các bộ phim, chương trình truyền hình và thông tin về điện hạt nhân qua các ứng dụng điện thoại, đồng mở nhiều tour thăm quan các cơ sở hạt nhân của Nga dành cho giới truyền thông... Những số liệu cụ thể về thực trạng bức xạ tại nhà máy điện hạt nhân Nga đều được công khai trên cổng thông tin russianatom.ru.
Ngoài ra, Rosatom còn chủ động thực hiện công tác truyền thông ở các quốc gia mà mình cung cấp công nghệ nhà máy điện hạt nhân trong đó có Việt Nam với Trung tâm thông tin Năng lượng nguyên tử do Rosatom xây dựng trong khuôn viên trường ĐH Bách khoa Hà Nội. Giám đốc trung tâm, GS. TS Hà Mạnh Thư cho biết trong năm 2014, hơn 30.000 lượt khách đã tới thăm trung tâm: “Theo số liệu mà chúng tôi ghi nhận, hơn 80% khách thăm quan đã thay đổi quan điểm của mình về công nghệ hạt nhân sau khi thăm các trung tâm thông tin hạt nhân”.
Bên cạnh đó, các chuyên gia đến từ Nam Phi và Indonesia cũng đã chia sẻ những kinh nghiệm của đất nước họ về việc nâng cao nhận thức của công chúng đối với điện hạt nhân qua các bài trình bày: Điện hạt nhân - Thực tế và nhận thức của công chúng; Kinh nghiệm và sự quan tâm của Indonesia trong xã hội hóa công nghệ hạt nhân.
Hội thảo khoa học quốc tế về “An toàn sinh thái của nhà máy điện hạt nhân và sự chấp nhận của công chúng đối với năng lượng hạt nhân” rất hữu ích với Việt Nam khi chúng ta đang tích cực triển khai cho việc xây dựng các dự án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Ninh Thuận, vì vậy rất cần sự chia sẻ kinh nghiệm từ các nước phát triển trong lĩnh vực này để thực hiện thành công chương trình phát triển điện hạt nhân ở nước ta./.